Ψάρια "εισβολείς" στην Κρήτη!

GOODnet

του Οδυσσέα Τζανετή

Ψάρι-Λαγοκέφαλος

«Ψάρια-εισβολείς» έχουν εμφανιστεί σε μεγάλους αριθμούς και εξαπλώνονται ραγδαία στην θαλάσσια περιοχή της Κρήτης, όπως και όλης της Μεσογείου, με αδιευκρίνιστες, προς το παρόν, συνέπειες στο μεσογειακό οικοσύστημα.

Τα νέα αυτά είδη ψαριών μπορούν να γίνουν επικίνδυνα για τα «ντόπια» είδη ψαριών καθώς μπορούν να αναπτύξουν σχέσεις ανταγωνισμού, καταλαμβάνοντας τον ζωτικό τους χώρο και καταναλώνοντας την τροφή τους. Παράλληλα προκαλούν και εμπορικές-οικονομικές ανακατατάξεις, εκτοπίζοντας, σε κάποιες περιπτώσεις, ψάρια που έχουν εμπορική αξία. Τα καινούργια αυτά ψάρια χαρακτηρίζονται από τους επιστήμονες ως λεσσεψειανοί μετανάστες, και τα κυριότερα είναι ο λαγοκέφαλος, οι γερμανοί, η γαυρόφρισσα και η φλογέρα.

«Αυτά τα είδη, τα οποία είναι ενδημικά στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Ινδικό Ωκεανό, εισέρχονται στη Μεσόγειο από τη διώρυγα του Σουέζ. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει επιταχυνθεί αυτή η διαδικασία, κυρίως λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας και της αλατότητάς της Μεσογείου, η οποία αυξάνεται λόγω εξάτμισης, αλλά και λόγω της τεράστιας μείωσης του όγκου του γλυκού νερού που εισέρχεται στην Αν. Μεσόγειο, μετά την κατασκευή του φράγματος του Ασσουάν  αυξάνοντας έτσι κατακόρυφα τα επίπεδα του αλατιού στην μεσογειακή θαλάσσια λεκάνη.» εξηγεί μιλώντας στην Κρητική Επιθεώρηση η ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών,  Νότα Περιστεράκη. «Μια ακόμη πηγή προέλευσης εισβολικών ειδών είναι τα διάφορα εμπορικά πλοία που ταξιδεύουν στη Μεσόγειο, τα οποία όταν δεν έχουν φορτίο αναγκάζονται να γεμίζουν με θαλασσινό νερό τις δεξαμενές τους, το οποίο περιέχει πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς, έτσι ώστε να μπορούν να ταξιδέψουν με ασφάλεια. Μετά την παραλαβή του φορτίου τους, αδειάζουν τα νερά αυτά μεταφέροντας έτσι τους ξενικούς οργανισμούς στα τοπικά οικοσυστήματα»,  συνεχίζει.

Ψάρι-Γερμανός

Παρότι η πλειονότητα των περίπου 40 διαφορετικών ειδών ψαριών που έχουν περάσει στις θάλασσές μας, δεν είναι επικίνδυνα και μερικά από αυτά είναι εμπορικά, υπάρχουν και δηλητηριώδη είδη όπως ο λαγοκέφαλος. Ο λαγοκέφαλος εμφανίστηκε πρώτη φορά στη θαλάσσια περιοχή της Τουρκίας το 2003 και είναι είδος ενδημικό στην Ερυθρά Θάλασσα, το οποίο εισήλθε στη θαλάσσια λεκάνη της Μεσογείου μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Η επικινδυνότητα του οφείλεται στην νευροτοξίνη που υπάρχει στους ιστούς του, η οποία το καθιστά δηλητηριώδες, με αποτέλεσμα η κατανάλωση του να δύναται να αποβεί μοιραία! Το εν λόγω ψάρι, χαρακτηριστικό γνώρισμα του οποίου είναι τα τέσσερα πολύ δυνατά του δόντια, εντοπίστηκε στην Κρήτη πρώτη φορά το 2005, από την κα Νότα Περιστεράκη, και από τότε έχει εξαπλωθεί ραγδαία καθώς έχουν εντοπιστεί μέχρι και στο Ιόνιο και στο Β. Αιγαίο, όπου συνήθως δεν εξαπλώνονται οι Λεσσεψιανοί μετανάστες.
Ο Ηλίας Κυριακάκης, εκπρόσωπος των επαγγελματιών αλιέων στο Ρέθυμνο, σημειώνει πως οι ψαράδες πιάνουν πλέον συχνότερα λαγοκέφαλους και άλλα «καινούργια» ψάρια στις θάλασσες του νησιού. Ειδικά οι γερμανοί είναι πλέον ένα πολύ συνηθισμένο είδος ψαριού και έχουν σχεδόν εξαφανίσει ένα τοπικό είδος ψαριού, τις σάλπες,  με τις οποίες έχουν αναπτύξει σχέσεις ανταγωνισμού.
Συμπληρώνει δε, πως «μεγάλη ζημιά έχει προκαλέσει στα άλλα ψάρια  η «φλογέρα», ένα ψάρι το οποίο τρέφεται με νεογέννητα ψάρια άλλων ειδών». 
Η επικινδυνότητα του λαγοκέφαλου, ο οποίος θεωρείται υπεύθυνο για δηλητηριάσεις στο Λίβανο και στο Ισραήλ, φαίνεται να μην είναι αρκετή για την χρηματοδότηση προγράμματος παρακολούθησης των πληθυσμών του, όπως και των υπόλοιπων ψαριών εισβολέων, από τις αρμόδιες αρχές της χώρας μας, με αποτέλεσμα οι μόνες πληροφορίες που υπάρχουν για τις κινήσεις του ψαριού να προέρχονται από επαγγελματίες και μη ψαράδες, αλλά και από μεμονωμένες προσπάθειες διαφόρων ερευνητών.

Ψάρι-Φλογέρα

Επιπλέον στην χώρα μας δεν πραγματοποιείται από το 2008 το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων, το οποίο είναι υποχρεωτικό για όλα τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει υπάρχουν αρκετά στοιχεία, ούτε για τους λεσσεψειανούς μετανάστες, ούτε για γενικότερα θέματα για την σωστή διαχείριση της αλιείας.
Το θέμα αυτό έφθασε ακόμα και στη Βουλή, καθώς κατατέθηκε ερώτηση στον αρμόδιο αναπληρωτή Υπουργό Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ Χρήστο Παμπούκη από πέντε βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι ζήτησαν να μάθουν γιατί έχει σταματήσει η χώρα μας να συλλέγει αλιευτικά δεδομένα από τις ελληνικές θάλασσες.