Στον αντίποδα της ακμής είναι η παρακμή, της ανάπτυξης η ύφεση, της χαράς η λύπη, όπως και της ηδονής ο πόνος. Η ζωή είναι συναρπαστική για αυτό ακριβώς: για τις αντιθέσεις της.
Η συναρπαστικότερη λοιπόν εκδοχή της ζωής βρίσκεται στις αντιθέσεις, εκεί όπου η σύνθεση και η υπέρβαση χαρίζουν μια καλλιτεχνική υπόσταση στη βαρετή εναλλαγή της καθημερινότητας. Μια περίεργη όντως παράμετρος της ζωής είναι οι μονάδες μετρήσεως, αυτές οι παραδεδεγμένες κοινώς συνθήκες που μας ορίζουν την πραγματικότητα. Με ποιο άραγε κριτήριο ορίστηκε το ένα μέτρο, το ένα χιλιόμετρο, το ένα κιλό ή ο ένας τόνος, το ένα δολάριο και η σχέση του με το ένα ευρώ; Φανταστείτε για λίγο να μην ίσχυαν αυτά τα μέτρα: δεν θα είχαμε κτίρια, δεν θα είχαμε οικονομία, δεν θα είχαμε καν πολιτισμό. Άρα κάθε πολιτισμός, πέρα από το τι καταλαβαίνουμε και τι όχι, λειτουργεί με αντικειμενικά κριτήρια. Τα θαυμαστά επιτεύγματα και οι απίθανες εφαρμογές της επιστήμης, ό,τι στέκεται δίπλα μας ως πραγματικότητα, είναι αποτέλεσμα αντικειμενικών παραμέτρων και όχι προσωπικών - υποκειμενικών εκτιμήσεων.
Η επιστήμη ή οι τέχνες για παράδειγμα – σε αντίθεση με τη Δημοκρατία – δεν ρωτούν τη γνώμη του κυρ-Γιάννη, της κυρίας Μαρίας, του Πέτρου ή της Περσεφόνης όταν πρόκειται να αποφασίσουν για μια τεχνολογική εφαρμογή ή για ένα έργο τέχνης. Μια εγχείρηση ανοικτής καρδιά δεν γίνεται κατόπιν δημοψηφίσματος ούτε με διενέργεια γκάλοπ.
Η προσπάθεια μιας κοινωνίας να πείσει τα μέλη της για πράγματα αυτονόητα και για σκέψεις προφανείς είναι το βασικό σύμπτωμα της παρακμής. Όταν μια κοινωνία μιλά ακατάπαυστα επί παντός του επιστητού, σημαίνει ότι έχει κατανοήσει λάθος τη Δημοκρατία· κι αυτό είναι επικίνδυνο. Στη χώρα μας, σε περιόδους συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, γινόμαστε όλοι συνταγματολόγοι. Όταν αρρωστήσει ο πρωθυπουργός, αυθεντίες στην ιατρική, και άλλα ιλαροτραγικά, τα οποία μας είναι γνωστά. Συνοπτικά συμπεραίνουμε: όταν οικοδομήσει ένας φούρναρης, ο κίνδυνος είναι προφανής, θα πέσει το οικοδόμημα· όταν οδηγήσει ένας τυφλός, το αποτέλεσμα είναι δεδομένο· όταν νομοθετήσει ένας δολοφόνος, η κοινωνία θα μαζεύει πτώματα στους δρόμους. Το ζήτημα είναι τι γίνεται όταν ολόκληρη η κοινωνία χάσει το μέτρο, αυτό που σαν μονάδα μετρήσεως θα ορίζαμε ως κοινή λογική. Αυτό σημαίνει ότι εύκολα μπορείς να αποκλείσεις από έναν αγώνα ταχύτητας στα 100 μέτρα έναν άνθρωπο κουτσό. Πώς όμως μπορείς να αποδείξεις ότι ένας έξυπνος άνθρωπος είναι ικανότερος από έναν ηλίθιο;
Αυτός είναι ο λόγος που η πολιτεία θεσπίζει αντικειμενικά κριτήρια. Έτσι θεωρεί (ως μια βάση συνεννόησης) ότι ένας πτυχιούχος είναι ικανότερος από έναν μη πτυχιούχο για κάποιες θέσεις. Ωστόσο, επειδή γνωρίζει εμπειρικά ότι αυτό εύκολα διαψεύδεται στην πράξη, αφήνει ένα περιθώριο ονομάζοντας τα προσόντα αυτά τυπικά, όχι αντικειμενικά. Η ορολογία που χρησιμοποιείται, κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Έτσι ο ιδιωτικός τομέας είναι πάντα πιο ευέλικτος σε κάποιες περιπτώσεις, γιατί παραβλέπει τέτοιου είδους αντικειμενικότητες. Ο ιδιώτης λοιπόν (που στα αρχαία σημαίνει ηλίθιος) κάθε άλλο παρά ηλίθια πράττει. Αντίθετα, το δημόσιο είναι εκ της θέσης του αναγκασμένο να πράττει πιο συγκρατημένα και να φέρεται συντηρητικά.
Ωστόσο, πότε χάνεται το μέτρον άριστον, αυτός ο απίθανος τρόπος να ισορροπεί μια κοινωνία δαμάζοντας τις δύσκολες και εκρηκτικές της αντιθέσεις; Όταν παύει να εκτιμά τις κατακτήσεις της και τις θεωρεί δεδομένες, τις ονομάζει κεκτημένο δικαίωμα, και κυρίως όταν δεν τις παράγει, άρα δεν είναι σε θέση να τις υπερασπιστεί.
Θα πρέπει λοιπόν, πριν προβούμε σε εύκολους και αγοραίους αφορισμούς σαν κι αυτούς που προσφέρουν οι τηλεοράσεις, οι δημόσιοι δημαγωγοί, τα θλιβερά κόμματα και οι ασήμαντοι πολιτικοί τους εκπρόσωποι, να επανέλθουμε στα λογικά μας, γιατί, όσο εύκολα ανοίγει η όρεξη τόσο πιο επώδυνα παλεύεται η ανέχεια που ακολουθεί. Η κρίση, όπως λένε, μας προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να επανεξετάσουμε την πολύτιμη, όπως αποδεικνύεται, κοινή λογική. Άρα η κρίση μάς προσφέρει μια ευκαιρία πνευματικότητας, κάθε άλλο παρά θρησκευτικής, μια ευκαιρία να επανεξετάσουμε τις αρχές της ζωής μας εκ νέου.
Υπόθεση ρουτίνας στη διαδικασία της εξέλιξης.
ΠΟΝΤΙΚΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου