Η ανεργία βλάπτει σοβαρά την υγεία

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως υγεία ορίζεται όχι μόνο η απουσία νόσου, αλλά και η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας. Στο πλαίσιο αυτό η σχέση εργασία-ανεργία αποτελεί βασικό κοινωνικό προσδιοριστή της υγείας. Η εργασιακή ασφάλεια ευνοεί την υγεία, την ευημερία και την εργασιακή ικανοποίηση, ενώ η ανεργία, η ανασφάλεια και το άγχος στο χώρο εργασίας αυξάνουν τον κίνδυνο ασθενειών. Άλλωστε η ανεργία οδηγεί συχνά σε κοινωνικό αποκλεισμό, που δημιουργεί συνθήκες ανέχειας, απομάκρυνσης από κοινωνικά δίκτυα και οδηγεί σε απώλειες ζωών. Έτσι, η ανεργία αναδεικνύεται σε έναν από τους πλέον σημαντικούς προσδιοριστές της αποστέρησης και των ανισοτήτων στην υγεία.

από τον Ελευθέριο Θηραίο

Στατιστικά στοιχεία

Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2009 σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα ανήλθε σε 10.3%. Το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008 ήταν 7.9%, ενώ σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ προβλέπεται αύξηση της ανεργίας στο 12.1% φέτος και στο 14.3% το 2011, με την ανεργία στις χώρες του ΟΟΣΑ να ανέρχεται στο 8.6%. Η απασχόληση στην Ελλάδα προβλέπεται ότι θα μειωθεί κατά 2.8% εφέτος και κατά 2.5% το 2011, ενώ μειώθηκε 1.1% το 2009. Στον ΟΟΣΑ προβλέπεται αύξηση 0.2% το 2010 και 1% το 2011, μετά από μείωση κατά 1.8% πέρυσι. Η επιδείνωση της κατάστασης στον τομέα της απασχόλησης συνδέεται με τη μείωση του ΑΕΠ στην Ελλάδα, η οποία εκτιμάται στο 3.7% το 2010 και στο 2.5% το 2011.

Το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω ήταν 53.8% για το τελευταίο τρίμηνο του 2009, με το ποσοστό ανεργίας των γυναικών (14%) να είναι σχεδόν διπλάσιο από των ανδρών (7.7%), ενώ το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στους νέους ηλικίας 15-29 ετών (20.4%). Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (14.4%), στους απόφοιτους ΤΕΙ (12.1%) και στους απόφοιτους μέσης εκπαίδευσης (11.7%). Το ποσοστό των «νέων» ανέργων, όσων δηλαδή εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 25.8%, ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι αποτελούν το 43.3%. Σε επίπεδο διοικητικής περιφέρειας το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στο Νότιο Αιγαίο (13.2%) και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (12.2%).

Το ποσοστό ανεργίας των ατόμων με ξένη υπηκοότητα είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων υπηκόων (11.7% έναντι 10.2%), όμως το 73.6% των ξένων υπηκόων είναι οικονομικά ενεργό, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων (52.2%).

Επιπτώσεις της ανεργίας στην ψυχική υγεία
«Όταν για πρώτη φορά είδα ανέργους από κοντά, εκείνο που με τρόμαξε,
αλλά και μου προκάλεσε έκπληξη συγχρόνως,
ήταν ότι πολλοί από αυτούς αισθάνονται ντροπή που είναι άνεργοι …
Οι μεσαίες τάξεις ακόμα μιλούσαν για τους τεμπέληδες που ήξεραν μόνο να ζητούν επίδομα και ότι αν πράγματι ήθελαν δουλειά όλοι μπορούσαν να βρουν.
Ήταν φυσικό ότι αυτές οι ιδέες πέρναγαν και στην εργατική τάξη…»(George Orwell, The Road to Wigan Pier, 1937)

Πολλές σύγχρονες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η ανεργία προκαλεί ψυχολογικά φαινόμενα όμοια με αυτά της απώλειας, όπως π.χ. θάνατος στην οικογένεια, διαζύγιο, τερματισμός σχέσης κ.α., ενώ το 25-50% των ανέργων αναφέρουν συμπτώματα ψυχικής διαταραχής. Οι άνεργοι παρουσιάζουν περισσότερο άγχος (τριπλάσια ποσοστά σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό), κατάθλιψη (διπλάσια ποσοστά σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό), νευρωτική συμπεριφορά, λιγότερη διάρκεια και χαμηλή ποιότητα ύπνου, είναι περισσότερο θλιμμένοι και δεν έχουν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη σε άλλους. Επίσης, αναφέρουν μεγαλύτερο αριθμό προβλημάτων υγείας (π.χ. καρδιαγγειακά προβλήματα, υψηλή πίεση, ζαλάδες κ.α.), επισκέπτονται πιο συχνά τον γιατρό τους και έχουν περισσότερες εισαγωγές στο νοσοκομείο συγκριτικά με τους εργαζόμενους. Οι άνεργοι με τη μεγαλύτερη ψυχιατρική συμπτωματολογία είναι συνήθως νέοι, κάτω των 40 ετών, χαμηλόμισθοι εργάτες. Επιπρόσθετα, η αυτοκτονία είναι σημαντική αιτία πρόωρης θνησιμότητας, αυξάνεται σε νέους άνδρες και η ανεργία συσχετίζεται με διπλασιασμό του ποσοστού αυτοκτονιών.

Ανεργία και συμπεριφορές υγείας

Η αυξημένη επίπτωση του αλκοολισμού μεταξύ των ανέργων αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, η οποία όχι μόνο αποτελεί ένα λογικό συνειρμό, αλλά και το συμπέρασμα πλήθους ερευνών και μελετών. Εξαιρετικό ενδιαφέρον όμως έχει πρόσφατο άρθρο σε εφημερίδα ιατρικής της εργασίας στο οποίο επισημαίνεται ότι υπάρχουν σοβαρά μεθοδολογικά προβλήματα στις μελέτες που επιχειρούν να συνδέσουν την ανεργία με το αλκοόλ, καθώς οι περισσότερες έχουν ως βασικό άξονα το γεγονός ότι τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που γεννά η ανεργία οδηγούν στον αλκοολισμό, ενώ η άλλη όψη του νομίσματος, δηλαδή ότι ο ίδιος ο αλκοολισμός καθιστά το άτομο ανίκανο για εργασία και το οδηγεί στην ανεργία υποεκτιμάται, μιας και δεδομένα κατανάλωσης αλκοόλ σε χρόνο προγενέστερο της απώλειας της εργασίας απουσιάζουν από τις καταγραφές.

Από σειρά μελετών που έχουν διεξαχθεί για τη διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων φαίνεται πως η ελαφρώς υψηλότερη επικράτηση του καπνίσματος μεταξύ των ανέργων οφείλεται σε διαφορές στις καπνιστικές τους συνήθειες πριν την είσοδο στην ανεργία.

Ο αριθμός των ετών ανεργίας επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής (σωματική, ψυχική και συνολική ποιότητα ζωής), αλλά και τα ποσοστά παχυσαρκίας των ανέργων, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που μελέτησε το κατά πόσο η κοινωνικοοικονομική κατάσταση ενηλίκων ανέργων επηρεάζεται από τη σωματική δραστηριότητα και, συνεπώς, από τη σωματική (φυσική) κατάσταση. Επιπρόσθετα, από άλλες μελέτες, φαίνεται ότι ένα μακροχρόνιο ιστορικό ανεργίας συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας μεταξύ των γυναικών.

Σε ότι αφορά την επίδραση της ανεργίας στο καρδιαγγειακό σύστημα, η αρνητική της επενέργεια μέσω της προαγωγής της παχυσαρκίας, του καπνίσματος, του άγχους και του στρες έχει καταδειχθεί στις περισσότερες μελέτες, με αποτέλεσμα αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.

ΠΗΓΗ swm.gr