tsantiri.gr
Οι Ισλανδοί είναι για τους ευρωπαίους «παράδοξος» λαός. Η αλήθεια είναι ότι είναι ένας πολύ περήφανος λαός. Πώς να μην είναι άλλωστε όταν σαν άλλοι Γαλάτες, το μικρό «γαλατικό» τους χωριό κατάφερε να βγει αλώβητο από τη μάχη με τους Ρωμαίους, σε σύγχρονους όρους, την…χρεοκοπία.
Οι Ισλανδοί στην πραγματικότητα είναι περήφανοι για δύο πράγματα. Για «το αρχαιότερο κοινοβούλιο του κόσμου», το Αλθινγκι που ίδρυσαν το 930 και ήταν μία σύναξη των αρχηγών των διάφορων περιοχών της χώρας, που συγκαλούνταν κάθε καλοκαίρι, και όπου συζητούνταν διάφορα νομοθετικά ζητήματα. Ήταν η εποχή των Βίκινγκ τότε, όταν και σημείωσαν μεγάλη οικονομική ανάπτυξη στο νησί τους.
Το δεύτερο για το οποίο μπορούν να περηφανεύονται είναι αιώνες μετά η διαδικασία και οι χειρισμοί που χρησιμοποίησαν για να αποφύγουν το ΔΝΤ και να περάσουν μια άκρως… βελούδινη χρεοκοπία. Πρόκειται για μια χώρα και μια περίπτωση πτώχευσης ιδιαιτέρως δημοκρατική.
Η ιστορία της ευεργετικής οικονομικής «ευθανασίας»
Το 2008 η Ισλανδία ήρθε αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου οικονομική καταστροφή. Οι τρεις τράπεζές της κατέρρευσαν συμπαρασύροντας στο γκρεμό όλη την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Η ισλανδική κυβέρνηση προχώρησε στην κρατικοποίηση των τριών τραπεζών και υιοθέτησε ένα πρόγραμμα που επέτρεπε στους ιδιοκτήτες ακινήτων να επαναδιαπραγματευθούν με ιδιαίτερα συμφέροντες όρους τα στεγαστικά δάνεια που είχαν λάβει.
Ευεργετική υπήρξε και η απόφαση του Ανωτάτου Ισλανδικού Δικαστηρίου που έκρινε παράνομα τα χρέη της χώρας σε ξένο νόμισμα, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να απαλλαγούν οι Ισλανδοί από τα δυσβάσταχτα βάρη που επέφερε η υποτίμηση της ισλανδικής κορόνας.
Ο ισλανδικός λαός όμως υπέφερε αναπόφευκτα. Εκατοντάδες απολύσεις και μειώσεις μισθών που ξεπερνούσαν το 20% σε έναν πληθυσμό μόλις 320.000 κατοίκων.
Οι διαμαρτυρίες ενάντια στην οικονομική κρίση συνεχίστηκαν και κορυφώθηκαν τον Ιανουάριο του 2009, όταν για πρώτη φορά από το 1949 (οπότε είχαν εκδηλωθεί διαδηλώσεις εναντίον του ΝΑΤΟ), η αστυνομία αναγκάστηκε να κάνει χρήση δακρυγόνων. Υπό το βάρος της κατάρρευσης της εθνικής οικονομίας, ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε (επικαλούμενος όμως λόγους υγείας) και προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 9 Μαΐου. Η νέα πρωθυπουργός, Γιόχανα Σιγκουρδαντότιρ προκήρυξε γενικές εκλογές για τις 25 Απριλίου. Ο κεντροαριστερός της συνασπισμός (Αριστερό-Οικολογικό Κίνημα και Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία) ανέλαβε την εξουσία, με στόχο να περιφρουρήσει τον πλούτο του μέσου Ισλανδού.
Από τη στιγμή βέβαια που οι Ισλανδοί βρέθηκαν σχεδόν στο απυρόβλητο, ποιος ήταν εκείνος που έφερε το βάρος των ζημιών που προκλήθηκαν; Η απάντηση είναι οι ξένοι πιστωτές, δηλαδή κυρίως οι γερμανικές και ολλανδικές τράπεζες, που υποχρεώθηκαν να αναλάβουν εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο της επισφαλούς επένδυσής τους. Επειδή, βέβαια, οι αποταμιεύσεις των ξένων καταθετών εξανεμίστηκαν εν μια νυκτί, κατατέθηκαν στη συνέχεια αγωγές αποζημίωσης σε βάρος του ισλανδικού κράτους και η υπόθεση δεν έχει ακόμα διευθετηθεί. Παράλληλα, μέσα από ειδικό δικαστήριο αναζητούνται οι ποινικές ευθύνες όσων πολιτικών και μη συνέβαλαν στην κρίση του 2008.
Ο πρώην πρωθυπουργός, Γκέιρ Χάαρντε, γίνεται ο πρώτος πολιτικός ηγέτης στον κόσμο που κατηγορείται για εγκληματική ευθύνη αναφορικά με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο κ. Χάαρντε αντιμετωπίζει την ανώτερη ποινή κάθειρξης, ενώ τρεις πρώην διοικητές της κεντρικής τράπεζας, υπουργοί και στελέχη των τριών ιδιωτικών τραπεζών καλούνται να λογοδοτήσουν. Ο μόνιμος γραμματέας του υπουργείου οικονομικών ήδη καταδικάστηκε.
Τρία… golden boys των τραπεζών που διέφυγαν στο εξωτερικό συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν.
Έτσι, τέσσερα χρόνια μετά, το 2012, η Ισλανδία των ψαράδων άρχισε να δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Η ανεργία μειώνεται, η ανάπτυξη βρίσκεται περίπου στο 2,5%. Ωστόσο για να γίνει αυτό, μπήκαν σε εφαρμογή… ανορθόδοξοι χειρισμοί, τελείως διαφορετικοί από αυτούς που επιβάλλει η Ε.Ε. και το Δ.Ν.Τ. σε χώρες της ευρωζώνης που πλήττονται από την κρίση, όπως η Ελλάδα. Οι τράπεζες της Ισλανδίας διέγραψαν δάνεια των νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ της χώρας, μειώνοντας το βάρος χρέους για περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της, σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών.
«Μπορείτε να πείτε με βεβαιότητα ότι η Ισλανδία κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ στη διαγραφή χρέους νοικοκυριών. Η χώρα έκανε ό,τι χρειαζόταν σε μία κρίση, ακολουθώντας τα εγχειρίδια. Οποιοσδήποτε οικονομολόγος θα συμφωνούσε», δήλωσε ο Λαρς Κρίστενσεν, επικεφαλής οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών στην τράπεζα Danske στην Κοπεγχάγη.
Οι χειρισμοί του ισλανδικού κράτους πολλές φορές έφεραν τη χώρα αντιμέτωπη με τη Διεθνή Κοινότητα και τις αγορές, ενώ ακόμα και το Δ.Ν.Τ. παραδέχεται πως η διαφορετική διαχείριση της κρίσης από τους Ισλανδούς έφερε καρπούς.
Το πώς η ισλανδική οικονομία κατάφερε να ορθοποδήσει κερδίζοντας εκ νέου την εμπιστοσύνη των αγορών έγινε θέμα έρευνας από πολλές εφημερίδες του εξωτερικού. Ενδεικτικά, η βελγική De Standaard διερωτήθηκε την περασμένη εβδομάδα σε δημοσίευμα της κατά πόσον η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει διδάγματα από το παράδειγμα της Ισλανδίας, ώστε να καταφέρει να ανακάμψει.
Εύλογα ερωτηματικά εγείρονται για το πώς οι Ισλανδοί κατάφεραν να ξεπεράσουν μέσα σε τρία χρόνια την κρίση, τη στιγμή που οι Έλληνες παραπαίουν και πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Κατ’ αρχάς -παρατηρεί η εφημερίδα- οι Ισλανδοί έκαναν αυτό που δεν θέλησαν να κάνουν οι Έλληνες: Να λάβουν, δηλαδή, αμέσως τα μέτρα που έπρεπε και να προχωρήσουν στην εφαρμογή τους χωρίς χρονοτριβή και ατέλειωτες διαμαρτυρίες.
Από την άλλη μεριά, προσθέτει η εφημερίδα, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι η κατάσταση στην Ισλανδία είναι εντελώς διαφορετική από ό,τι στην Ελλάδα. Και τούτο διότι τα ισλανδικά χρέη δεν οφείλονται σε διαρθρωτικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά προέκυψαν εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών από το κράτος, η οποία εκτόξευσε το δημόσιο έλλειμμα, οδηγώντας τη χώρα στη χρεοκοπία. Στον αντίποδα, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει χρόνια προβλήματα που αφορούν τη διαρθρωτική ανισορροπία που υπάρχει μεταξύ κρατικών εσόδων και δαπανών.
Ακόμη, οι Ισλανδοί μπόρεσαν να επιβάλουν περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων, οι οποίοι δεν επέτρεψαν στους ξένους επενδυτές να αποσύρουν από τη χώρα τα κεφάλαιά τους και να θέσουν προσκόμματα στις προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης. Αντίθετα, παρατηρεί η εφημερίδα, οι Έλληνες δεν διαθέτουν τέτοια δυνατότητα από τη στιγμή που συμμετέχουν στην ευρωζώνη και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να προστατέψουν το νόμισμα και τις τράπεζές τους όπως οι Ισλανδοί.
Όπως και να έχει η ισλανδική πτώχευση είναι ίσως για πολλούς έλληνες η χρεοκοπία που θα ήθελαν…
Γράφει η Αναστασία Γαλάνη για το newpost.gr
Οι Ισλανδοί είναι για τους ευρωπαίους «παράδοξος» λαός. Η αλήθεια είναι ότι είναι ένας πολύ περήφανος λαός. Πώς να μην είναι άλλωστε όταν σαν άλλοι Γαλάτες, το μικρό «γαλατικό» τους χωριό κατάφερε να βγει αλώβητο από τη μάχη με τους Ρωμαίους, σε σύγχρονους όρους, την…χρεοκοπία.
Οι Ισλανδοί στην πραγματικότητα είναι περήφανοι για δύο πράγματα. Για «το αρχαιότερο κοινοβούλιο του κόσμου», το Αλθινγκι που ίδρυσαν το 930 και ήταν μία σύναξη των αρχηγών των διάφορων περιοχών της χώρας, που συγκαλούνταν κάθε καλοκαίρι, και όπου συζητούνταν διάφορα νομοθετικά ζητήματα. Ήταν η εποχή των Βίκινγκ τότε, όταν και σημείωσαν μεγάλη οικονομική ανάπτυξη στο νησί τους.
Το δεύτερο για το οποίο μπορούν να περηφανεύονται είναι αιώνες μετά η διαδικασία και οι χειρισμοί που χρησιμοποίησαν για να αποφύγουν το ΔΝΤ και να περάσουν μια άκρως… βελούδινη χρεοκοπία. Πρόκειται για μια χώρα και μια περίπτωση πτώχευσης ιδιαιτέρως δημοκρατική.
Η ιστορία της ευεργετικής οικονομικής «ευθανασίας»
Το 2008 η Ισλανδία ήρθε αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου οικονομική καταστροφή. Οι τρεις τράπεζές της κατέρρευσαν συμπαρασύροντας στο γκρεμό όλη την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Η ισλανδική κυβέρνηση προχώρησε στην κρατικοποίηση των τριών τραπεζών και υιοθέτησε ένα πρόγραμμα που επέτρεπε στους ιδιοκτήτες ακινήτων να επαναδιαπραγματευθούν με ιδιαίτερα συμφέροντες όρους τα στεγαστικά δάνεια που είχαν λάβει.
Ευεργετική υπήρξε και η απόφαση του Ανωτάτου Ισλανδικού Δικαστηρίου που έκρινε παράνομα τα χρέη της χώρας σε ξένο νόμισμα, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να απαλλαγούν οι Ισλανδοί από τα δυσβάσταχτα βάρη που επέφερε η υποτίμηση της ισλανδικής κορόνας.
Ο ισλανδικός λαός όμως υπέφερε αναπόφευκτα. Εκατοντάδες απολύσεις και μειώσεις μισθών που ξεπερνούσαν το 20% σε έναν πληθυσμό μόλις 320.000 κατοίκων.
Οι διαμαρτυρίες ενάντια στην οικονομική κρίση συνεχίστηκαν και κορυφώθηκαν τον Ιανουάριο του 2009, όταν για πρώτη φορά από το 1949 (οπότε είχαν εκδηλωθεί διαδηλώσεις εναντίον του ΝΑΤΟ), η αστυνομία αναγκάστηκε να κάνει χρήση δακρυγόνων. Υπό το βάρος της κατάρρευσης της εθνικής οικονομίας, ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε (επικαλούμενος όμως λόγους υγείας) και προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 9 Μαΐου. Η νέα πρωθυπουργός, Γιόχανα Σιγκουρδαντότιρ προκήρυξε γενικές εκλογές για τις 25 Απριλίου. Ο κεντροαριστερός της συνασπισμός (Αριστερό-Οικολογικό Κίνημα και Σοσιαλδημοκρατική Συμμαχία) ανέλαβε την εξουσία, με στόχο να περιφρουρήσει τον πλούτο του μέσου Ισλανδού.
Από τη στιγμή βέβαια που οι Ισλανδοί βρέθηκαν σχεδόν στο απυρόβλητο, ποιος ήταν εκείνος που έφερε το βάρος των ζημιών που προκλήθηκαν; Η απάντηση είναι οι ξένοι πιστωτές, δηλαδή κυρίως οι γερμανικές και ολλανδικές τράπεζες, που υποχρεώθηκαν να αναλάβουν εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο της επισφαλούς επένδυσής τους. Επειδή, βέβαια, οι αποταμιεύσεις των ξένων καταθετών εξανεμίστηκαν εν μια νυκτί, κατατέθηκαν στη συνέχεια αγωγές αποζημίωσης σε βάρος του ισλανδικού κράτους και η υπόθεση δεν έχει ακόμα διευθετηθεί. Παράλληλα, μέσα από ειδικό δικαστήριο αναζητούνται οι ποινικές ευθύνες όσων πολιτικών και μη συνέβαλαν στην κρίση του 2008.
Ο πρώην πρωθυπουργός, Γκέιρ Χάαρντε, γίνεται ο πρώτος πολιτικός ηγέτης στον κόσμο που κατηγορείται για εγκληματική ευθύνη αναφορικά με την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο κ. Χάαρντε αντιμετωπίζει την ανώτερη ποινή κάθειρξης, ενώ τρεις πρώην διοικητές της κεντρικής τράπεζας, υπουργοί και στελέχη των τριών ιδιωτικών τραπεζών καλούνται να λογοδοτήσουν. Ο μόνιμος γραμματέας του υπουργείου οικονομικών ήδη καταδικάστηκε.
Τρία… golden boys των τραπεζών που διέφυγαν στο εξωτερικό συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν.
Έτσι, τέσσερα χρόνια μετά, το 2012, η Ισλανδία των ψαράδων άρχισε να δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Η ανεργία μειώνεται, η ανάπτυξη βρίσκεται περίπου στο 2,5%. Ωστόσο για να γίνει αυτό, μπήκαν σε εφαρμογή… ανορθόδοξοι χειρισμοί, τελείως διαφορετικοί από αυτούς που επιβάλλει η Ε.Ε. και το Δ.Ν.Τ. σε χώρες της ευρωζώνης που πλήττονται από την κρίση, όπως η Ελλάδα. Οι τράπεζες της Ισλανδίας διέγραψαν δάνεια των νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ της χώρας, μειώνοντας το βάρος χρέους για περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της, σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών.
«Μπορείτε να πείτε με βεβαιότητα ότι η Ισλανδία κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ στη διαγραφή χρέους νοικοκυριών. Η χώρα έκανε ό,τι χρειαζόταν σε μία κρίση, ακολουθώντας τα εγχειρίδια. Οποιοσδήποτε οικονομολόγος θα συμφωνούσε», δήλωσε ο Λαρς Κρίστενσεν, επικεφαλής οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών στην τράπεζα Danske στην Κοπεγχάγη.
Οι χειρισμοί του ισλανδικού κράτους πολλές φορές έφεραν τη χώρα αντιμέτωπη με τη Διεθνή Κοινότητα και τις αγορές, ενώ ακόμα και το Δ.Ν.Τ. παραδέχεται πως η διαφορετική διαχείριση της κρίσης από τους Ισλανδούς έφερε καρπούς.
Το πώς η ισλανδική οικονομία κατάφερε να ορθοποδήσει κερδίζοντας εκ νέου την εμπιστοσύνη των αγορών έγινε θέμα έρευνας από πολλές εφημερίδες του εξωτερικού. Ενδεικτικά, η βελγική De Standaard διερωτήθηκε την περασμένη εβδομάδα σε δημοσίευμα της κατά πόσον η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει διδάγματα από το παράδειγμα της Ισλανδίας, ώστε να καταφέρει να ανακάμψει.
Εύλογα ερωτηματικά εγείρονται για το πώς οι Ισλανδοί κατάφεραν να ξεπεράσουν μέσα σε τρία χρόνια την κρίση, τη στιγμή που οι Έλληνες παραπαίουν και πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Κατ’ αρχάς -παρατηρεί η εφημερίδα- οι Ισλανδοί έκαναν αυτό που δεν θέλησαν να κάνουν οι Έλληνες: Να λάβουν, δηλαδή, αμέσως τα μέτρα που έπρεπε και να προχωρήσουν στην εφαρμογή τους χωρίς χρονοτριβή και ατέλειωτες διαμαρτυρίες.
Από την άλλη μεριά, προσθέτει η εφημερίδα, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι η κατάσταση στην Ισλανδία είναι εντελώς διαφορετική από ό,τι στην Ελλάδα. Και τούτο διότι τα ισλανδικά χρέη δεν οφείλονται σε διαρθρωτικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά προέκυψαν εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών από το κράτος, η οποία εκτόξευσε το δημόσιο έλλειμμα, οδηγώντας τη χώρα στη χρεοκοπία. Στον αντίποδα, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει χρόνια προβλήματα που αφορούν τη διαρθρωτική ανισορροπία που υπάρχει μεταξύ κρατικών εσόδων και δαπανών.
Ακόμη, οι Ισλανδοί μπόρεσαν να επιβάλουν περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων, οι οποίοι δεν επέτρεψαν στους ξένους επενδυτές να αποσύρουν από τη χώρα τα κεφάλαιά τους και να θέσουν προσκόμματα στις προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης. Αντίθετα, παρατηρεί η εφημερίδα, οι Έλληνες δεν διαθέτουν τέτοια δυνατότητα από τη στιγμή που συμμετέχουν στην ευρωζώνη και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να προστατέψουν το νόμισμα και τις τράπεζές τους όπως οι Ισλανδοί.
Όπως και να έχει η ισλανδική πτώχευση είναι ίσως για πολλούς έλληνες η χρεοκοπία που θα ήθελαν…
Γράφει η Αναστασία Γαλάνη για το newpost.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου