Αβάσταχτο πλήγμα για τα ταμεία

Ελευθεροτυπία
Του ΜΠΑΜΠΗ ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΥ

ΜΕ ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ ΘΑ ΧΑΣΟΥΝ ΤΑ 13 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΑΠΟ ΤΑ 28 ΔΙΣ. ΠΟΥ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ

Μετά τις αλλεπάλληλες ψαλιδιές στις συντάξεις, κύριες και επικουρικές, ήρθε και η ώρα της μηχανής.

Το «κούρεμα» στα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων που φέρνει η συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου θα είναι δραματικό, παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης περί του αντιθέτου. Το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων τους, εάν δεν υπάρξουν ειδικές ρυθμίσεις στην πορεία των συνομιλιών για τις τεχνικές της αναδιάρθρωσης, θα μείνει το μισό και οι αντιδράσεις των ασφαλισμένων προδιαγράφονται ήδη θυελλώδεις

.

Η συνολική περιουσία των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αποτιμάται σήμερα στα 28 δισ. ευρώ και τα 26 δισ. είναι τοποθετημένα σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου. Το τίμημα που καλούνται να καταβάλουν τα ταμεία δεν έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια από την πλευρά της κυβέρνησης. Με τη γενική συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους οι απώλειες υπολογίζονται στα 13 δισ. ευρώ, με μόνο αντάλλαγμα την κυβερνητική διαβεβαίωση ότι οι συντάξεις και οι παροχές υγείας είναι εγγυημένες. Ωστόσο, οι διαβεβαιώσεις αυτές δεν φαίνονται ικανές να καθησυχάσουν την ανησυχία των ασφαλισμένων και των συνδικάτων, που διαμηνύουν ότι δεν πρόκειται να δεχθούν, και μάλιστα εθελοντικά, το κούρεμα των αποθεματικών τους στο μισό.

Από το συνολικό ποσό των ασφαλιστικών αποταμιεύσεων τα 16 δισ. ευρώ είναι κατατεθειμένα στον Λογαριασμό Κοινού Κεφαλαίου που διαχειρίζεται η Τράπεζα της Ελλάδος και 7,8 δισ. ευρώ τοποθετημένα σε ομόλογα με αποφάσεις των διοικήσεων των ταμείων. Και το ποσό του Κοινού Κεφαλαίου είναι τοποθετημένο σε ομόλογα, βάσει του νόμου 2469/1997. Με την προηγούμενη ρύθμιση, της 21ης Ιουλίου, τα ταμεία είχαν συμφωνήσει να ανταλλάξουν τους τίτλους που κατέχουν και λήγουν ισόποσα από φέτος έως και το 2025 με νέους τίτλους διάρκειας 30 ετών. Τώρα, με τη νέα συμφωνία για την αναδιάρθρωση, βρίσκονται στον αέρα καθώς δεν ενημερώθηκαν ούτε για το μέγεθος των απωλειών που συνεπάγεται η ρύθμιση.

Ο υπουργός Εργασίας Γ. Κουτρουμάνης πληροφορήθηκε το κούρεμα των ταμείων το απόγευμα της Πέμπτης, παρακολουθώντας τη συνέντευξη του υπουργού Οικονομικών Ευ. Βενιζέλου. Ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών απέφυγε να αναφερθεί σε ποσοστό απομείωσης των αποθεματικών, σημειώνοντας μόνον ότι θα είναι μικρότερη από τη μείωση που έχει σήμερα στην αγορά η ονομαστική τους αξία. Η τρέχουσα τιμή των ομολόγων στη δευτερογενή αγορά κυμαίνεται στο 45%, δηλαδή οι απώλειες στην περίπτωση που πωληθούν πριν από τη λήξη είναι πάνω από 50%. Ωστόσο, τα ταμεία διακρατούν τους τίτλους μέχρι τη λήξη τους ή, στη χειρότερη περίπτωση, όταν βρίσκονταν σε ταμειακή αδυναμία κατέφευγαν έως τώρα στη λύση των repos, λύση την οποία ακολούθησε τους τελευταίος μήνες η διοίκηση του ΙΚΑ.

Πώς θα καλυφθούν αυτές οι απώλειες επίσης δεν είναι ξεκάθαρο. Ο Γ. Κουτρουμάνης, στις πρώτες συνομιλίες που είχε το μεσημέρι της Πέμπτης με τους διοικητές των μεγαλύτερων ασφαλιστικών φορέων, περιορίστηκε στη γενική διαβεβαίωση ότι οι ασφαλιστικές παροχές είναι εγγυημένες και δεν πρόκειται να επιβληθούν νέες μειώσεις στις συντάξεις. Με την προϋπόθεση όμως ότι η ελληνική οικονομία θα βγει τον επόμενο χρόνο από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης και της ανεργίας. Διαφορετικά, όλο το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα βρεθεί στον αέρα. Σύμφωνα με το σκεπτικό της κυβέρνησης, η ετήσια τακτική επιχορήγηση του συστήματος από τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι σήμερα 13 δισ. ευρώ (προϋπολογισμός 2012), δηλαδή το 50% του συνόλου των αποθεματικών τους. Η συμφωνία της αναδιάρθρωσης του χρέους μειώνει τα βάρη των τόκων κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως, συνεπώς αφήνει περιθώρια για μεγαλύτερη επιχορήγηση προς τους ασφαλιστικούς φορείς. Πλην όμως το 2011, λόγω της ύφεσης και της κατακόρυφης ανόδου της ανεργίας, οι προβλέψεις έπεσαν έξω και χρειάστηκε πρόσθετη επιδότηση 1,5 δισ. ευρώ που ενδέχεται να μην φθάσει.

Το ΙΚΑ υπολογίζει ότι θα καλύψει τις υποχρεώσεις του 2011, ρευστοποιώντας τον Δεκέμβριο ομόλογο αξίας 534 εκατ. ευρώ στη λήξη του. Και το 2012 προϋπολογίζει ρευστοποιήσεις περίπου 1 δισ. ευρώ. Εάν αυτά τα ομόλογα μειωθούν κατά 50%, μόνον το ίδρυμα θα χρειαστεί πρόσθετες επιχορηγήσεις 750 εκατ. ευρώ φέτος και του χρόνου, ενώ ανάλογο πρόβλημα θα έχουν και οι άλλοι δύο μεγάλοι φορείς, ο ΟΑΕΕ και ο ΟΓΑ.

Μεγαλύτερο πρόβλημα θα έχουν τα εύρωστα ταμεία, αυτά δηλαδή που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους τον μεγαλύτερο όγκο των ομολόγων. Πρώτο είναι το ταμείο των Αυτοαπασχολούμενων (με 5,2 δισ. ευρώ), στο οποίο συμμετέχουν οι γιατροί, οι δικηγόροι και οι μηχανικοί με αυτοτελείς λογαριασμούς των προηγούμενων ταμείων τους. Ακολουθεί το ταμείο των εργαζομένων στα ΜΜΕ (με 1,9 δισ. ευρώ) και τα ταμεία του Δημοσίου. Ηδη τα επαγγελματικά σωματεία των εργαζομένων στους κλάδους αυτούς έχουν ζητήσει από τις διοικήσεις των ασφαλιστικών φορέων τους ενημέρωση για τα αποθεματικά και εισηγήσεις για νομικά μέτρα. Πηγές της ΤτΕ πάντως επισημαίνουν ότι η τοποθέτηση των αποθεματικών σε ομόλογα ήταν η μόνη επενδυτική επιλογή, σύμφωνα με την ασφαλιστική νομοθεσία.

Παράλληλα με τις νομικές ενέργειες εκδηλώνονται πιέσεις προς τις διοικήσεις των ταμείων να μην αποδεχθούν το νέο πλαίσιο συμφωνίας, διαφορετικά, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στα διοικητικά συμβούλια θα δηλώσουν τις επόμενες μέρες άρνηση υπογραφής της συμφωνίας και δικαστικές προσφυγές για την ακύρωση των αποφάσεων.

Το νέο πλαίσιο επιβαρύνει δραματικά την κατάσταση όλων των επικουρικών, καθώς οι αναλογιστικές μελέτες πρέπει να αναθεωρηθούν με δυσμενέστερα οικονομικά στοιχεία και εκτιμάται ότι οι περικοπές που είχαν γίνει με το μεσοπρόθεσμο και το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο δεν φθάνουν. Οι επικουρικές σε ορισμένους φορείς ενδέχεται να πέσουν κάτω από το 50%, ενώ ανάλογη εκτιμάται ότι θα είναι και η μείωση του εφάπαξ που χορηγούν τώρα.

Τα ταμεία θα έχουν απώλειες και από τη συμμετοχή τους στις τράπεζες. Στην Εθνική το ποσοστό των μετοχών που κατέχουν υπολογίζεται σε 12%, στην Πειραιώς 4,3%, στην ΑΤΕ 1,2% και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο 1,2%. Ειδική περίπτωση είναι η Αττικής, η οποία ελέγχεται από το ΤΣΜΕΔΕ με συμμετοχή 43% στο μετοχικό κεφάλαιο.

Με δηλώσεις του την Παρασκευή ο Ευ. Βενιζέλος υποστήριξε ότι τα ταμεία θα βοηθηθούν με μεταφορά περιουσίας του Δημοσίου ενώ εξετάζεται και η δημιουργία εταιρείας ειδικού σκοπού με μετόχους τα Ταμεία. Σε αυτή θα μεταφερθούν περιουσιακά στοιχεία του κράτους ώστε να αναπληρωθούν οι απώλειες.