ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ
finance@ekdotiki.gr
Στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης ταιριάζουν όλα τα κλισέ: «δραματικό πόκερ», «μάχη με το χρόνο», «ηράκλεια προσπάθεια», «ραντεβού με την Ιστορία», «σημείο καμπής» κι ό,τι άλλο θέλετε να προσθέσετε. Μόνο που θα είναι μια σύνοδος χωρίς απτό αποτέλεσμα -κι αυτό έχει κριθεί εκ των προτέρων, καθώς είναι μια σύνοδος με… δόσεις. Σήμερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν τις «λεπτομέρειες» της «τελικής λύσης» για την κρίση χρέους, για τις οποίες θα κληθούν να αποφασίσουν την Τετάρτη. Εάν υποθέσουμε, βεβαίως, ότι μέχρι την Τετάρτη θα καταφέρουν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους.
Οταν μιλάμε το τελευταίο διάστημα για Ευρωπαίους ηγέτες, ουσιαστικά αναφερόμαστε μόνο σε δύο από τους 27. Στο δραματικό έργο «σώστε το ευρώ» πρωταγωνιστές είναι μόνον η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί. Οι υπόλοιποι περιορίζονται είτε σε ρόλο καρατερίστα -π.χ. ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Eurogroup, Γιούνκερ -είτε σε ρόλο κομπάρσου- μεταξύ άλλων και ο δικός μας πρωθυπουργός. Πολύ συχνά στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης η Γαλλία και η Γερμανία αναλάμβαναν ρόλο ατμομηχανής. Τώρα, εξελίσσονται στην κύρια τροχοπέδη. Από την «ιστορική» Σύνοδο της 21ης Ιουλίου μέχρι σήμερα, οι Μέρκελ και Σαρκοζί έχουν συναντηθεί δεκάδες φορές, ενδεχομένως τηλεφωνιούνται δις ημερησίως. Μέχρι και τη γέννα της κόρης του παράτησε ο Γάλλος πρόεδρος για να πάει απρόσκλητος στη Φρανκφούρτη να μιλήσει με τη Μέρκελ. Κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει ότι δε μιλάνε. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι δεν ακούνε ο ένας τον άλλον. Επί δύο ολόκληρους μήνες δεν κατάφεραν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους -αλλά σε αντίθεση με τα κανονικά ζευγάρια δεν έχουν την πολυτέλεια του χωρισμού. Ούτε οι ίδιοι ούτε εμείς οι υπόλοιποι.
Η γαλλογερμανική διένεξη
Ποιες είναι αυτές οι διαφορές; Οι πιο χειροπιαστές είναι το ύψος του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους και ο μελλοντικός ρόλος του προσωρινού ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης EFSF. Το πρώτο έχει να κάνει με την έκθεση των ιδιωτικών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα. Στις 21 Ιουλίου όλοι είχαν συμφωνήσει -πάλι με μεγάλη δυσκολία- να «κουρευτούν» τα ελληνικά ομόλογα στα χέρια ιδιωτών κατά 21%. Μάλιστα, είχε σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο το «κούρεμα», ώστε η ζημία αυτή να μοιραστεί σε τριάντα χρόνια, άρα να είναι περισσότερο λογιστική παρά πραγματική για τους περισσότερους κατόχους ομολόγων. Ομως, οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν ανεξέλεγκτα, το ποσοστό πια δε φτάνει και τώρα συζητιέται ένα πολύ μεγαλύτερο «κούρεμα», ίσως και πάνω από 50%. Οπότε, πρωτίστως οι τράπεζες που διαθέτουν ελληνικά ομόλογα θα κλυδωνιστούν -και θα χρειαστούν κρατική στήριξη, για μια ακόμη φορά μετά το 2008. Στους κλυδωνισμούς αυτούς είναι πολύ πιο ευάλωτες οι γαλλικές τράπεζες, γι' αυτό και ο Σαρκοζί φοβάται το «κούρεμα» πολύ περισσότερο από τη Μέρκελ. Και το φρενάρει. Εκτός εάν το EFSF διαμορφωθεί έτσι, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί πρακτικά και τράπεζες. Κάτι που δε θέλει από την πλευρά της η Μέρκελ, η οποία έχει δεσμευτεί έναντι του Κοινοβουλίου της ότι οι εγγυήσεις που θα βάλει η Γερμανία στον EFSF δε θα ξεπεράσουν τα 211 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό είναι ιλιγγιώδες, ειδικά εάν κάνει κανείς την αναγωγή στο σύνολο των 750 δισ. -που βάζουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ- ωστόσο, επαρκεί μόνον εάν ο μηχανισμός κληθεί να στηρίξει μέχρι τέλους την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, οριακά ίσως και την Ισπανία. Στο στόχαστρο των αγορών όμως έχουν βρεθεί μετά τις 21 Ιουλίου και η Ιταλία, η Γαλλία, τρεις ντουζίνες «συστημικές» τράπεζες -μεταξύ των οποίων ακόμη και γερμανικές. Αρα, τα λεφτά δε φτάνουν.
Το κόλπο της μόχλευσης
Οι αντοχές των Ευρωπαίων φορολογούμενων, όμως, είναι περιορισμένες, οπότε τα οικονομικά επιτελεία της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Κομισιόν σπαζοκεφαλιάζουν για το πώς θα αβγατίσουν τους πόρους του EFSF χωρίς να βάλουν ακόμη πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη των δημόσιων ταμείων. Η «μαγική» συνταγή είναι η μόχλευση, άλλη μια οικονομική αλχημεία, από αυτές που έφτασαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στο σημερινό εκρηκτικό του χάλι. Κάθε επιτελείο αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη μόχλευση. Οι Γάλλοι θα ήθελαν το EFSF να λειτουργήσει περίπου ως τράπεζα, χρησιμοποιώντας το κύρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και να μπορεί να δανείζεται πολλαπλάσια ποσά από τα ίδια κεφάλαιά του, ώστε να δανείζει και χώρες που δεν μπορούν να βγουν στις αγορές -όπως εν προκειμένω η Ελλάδα- και τράπεζες με έκθεση στο χρέος των κλυδωνιζόμενων χωρών. Οι Γερμανοί, πάλι, θέλουν να μείνει εντελώς έξω από το παιχνίδι η ΕΚΤ -και να επιστρέψει στο θεσμικό ρόλο της, που είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών και του νομίσματος- και να λειτουργήσει το EFSF περίπου ως ασφαλιστικός οργανισμός. Το σκεπτικό είναι να εγγυάται ένα μέρος από την ονομαστική αξία των ομολόγων των κλυδωνιζόμενων χωρών, ώστε αυτά να γίνονται πιο ελκυστικά για τους δυνάμει επενδυτές. Ανάλογα με το ποσοστό της εγγύησης, αβγατίζουν και οι πόροι του EFSF. Για το 20%, για παράδειγμα, το ένα ευρώ του ταμείου μπορεί να γίνει πέντε.
Οι σύμβουλοι γάμου
Βραχυπρόθεσμα αυτά τα δύο «αγκάθια» πρέπει να ξεπεράσουν οι Μέρκελ και Σαρκοζί. Μακροπρόθεσμα, υπάρχουν όμως κι άλλα προβλήματα, αλλά δεν είναι της ώρας. Στην άμεση κόντρα του ζεύγους προσπαθούν να παίξουν το ρόλο του συμβούλου γάμου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπέι -που αποδεικνύεται αποτελεσματικότερος απ’ όσο φαίνεται- ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Ολι Ρεν, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο, και μισή ντουζίνα κεντρικοί τραπεζίτες. Το αν θα καταφέρουν μέχρι την Τετάρτη να πείσουν το ζεύγος σε εκατέρωθεν συμβιβασμούς είναι ακόμη ανοιχτό. Οπως είναι ανοιχτό το αν ο όποιος συμβιβασμός θα έχει και το ποθούμενο αποτέλεσμα. Τι να την κάνεις την επιτυχημένη εγχείρηση, εάν στο μεταξύ ο ασθενής πεθάνει; Και στο ρόλο του ασθενή δεν είναι μόνον η Ελλάδα και οι πολίτες της, είναι ολόκληρη η ευρωζώνη.
ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΜΠΑΛΗ
finance@ekdotiki.gr
Στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης ταιριάζουν όλα τα κλισέ: «δραματικό πόκερ», «μάχη με το χρόνο», «ηράκλεια προσπάθεια», «ραντεβού με την Ιστορία», «σημείο καμπής» κι ό,τι άλλο θέλετε να προσθέσετε. Μόνο που θα είναι μια σύνοδος χωρίς απτό αποτέλεσμα -κι αυτό έχει κριθεί εκ των προτέρων, καθώς είναι μια σύνοδος με… δόσεις. Σήμερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν τις «λεπτομέρειες» της «τελικής λύσης» για την κρίση χρέους, για τις οποίες θα κληθούν να αποφασίσουν την Τετάρτη. Εάν υποθέσουμε, βεβαίως, ότι μέχρι την Τετάρτη θα καταφέρουν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους.
Οταν μιλάμε το τελευταίο διάστημα για Ευρωπαίους ηγέτες, ουσιαστικά αναφερόμαστε μόνο σε δύο από τους 27. Στο δραματικό έργο «σώστε το ευρώ» πρωταγωνιστές είναι μόνον η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί. Οι υπόλοιποι περιορίζονται είτε σε ρόλο καρατερίστα -π.χ. ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος του Eurogroup, Γιούνκερ -είτε σε ρόλο κομπάρσου- μεταξύ άλλων και ο δικός μας πρωθυπουργός. Πολύ συχνά στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης η Γαλλία και η Γερμανία αναλάμβαναν ρόλο ατμομηχανής. Τώρα, εξελίσσονται στην κύρια τροχοπέδη. Από την «ιστορική» Σύνοδο της 21ης Ιουλίου μέχρι σήμερα, οι Μέρκελ και Σαρκοζί έχουν συναντηθεί δεκάδες φορές, ενδεχομένως τηλεφωνιούνται δις ημερησίως. Μέχρι και τη γέννα της κόρης του παράτησε ο Γάλλος πρόεδρος για να πάει απρόσκλητος στη Φρανκφούρτη να μιλήσει με τη Μέρκελ. Κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει ότι δε μιλάνε. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι δεν ακούνε ο ένας τον άλλον. Επί δύο ολόκληρους μήνες δεν κατάφεραν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους -αλλά σε αντίθεση με τα κανονικά ζευγάρια δεν έχουν την πολυτέλεια του χωρισμού. Ούτε οι ίδιοι ούτε εμείς οι υπόλοιποι.
Η γαλλογερμανική διένεξη
Ποιες είναι αυτές οι διαφορές; Οι πιο χειροπιαστές είναι το ύψος του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους και ο μελλοντικός ρόλος του προσωρινού ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης EFSF. Το πρώτο έχει να κάνει με την έκθεση των ιδιωτικών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα. Στις 21 Ιουλίου όλοι είχαν συμφωνήσει -πάλι με μεγάλη δυσκολία- να «κουρευτούν» τα ελληνικά ομόλογα στα χέρια ιδιωτών κατά 21%. Μάλιστα, είχε σχεδιαστεί με τέτοιον τρόπο το «κούρεμα», ώστε η ζημία αυτή να μοιραστεί σε τριάντα χρόνια, άρα να είναι περισσότερο λογιστική παρά πραγματική για τους περισσότερους κατόχους ομολόγων. Ομως, οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν ανεξέλεγκτα, το ποσοστό πια δε φτάνει και τώρα συζητιέται ένα πολύ μεγαλύτερο «κούρεμα», ίσως και πάνω από 50%. Οπότε, πρωτίστως οι τράπεζες που διαθέτουν ελληνικά ομόλογα θα κλυδωνιστούν -και θα χρειαστούν κρατική στήριξη, για μια ακόμη φορά μετά το 2008. Στους κλυδωνισμούς αυτούς είναι πολύ πιο ευάλωτες οι γαλλικές τράπεζες, γι' αυτό και ο Σαρκοζί φοβάται το «κούρεμα» πολύ περισσότερο από τη Μέρκελ. Και το φρενάρει. Εκτός εάν το EFSF διαμορφωθεί έτσι, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί πρακτικά και τράπεζες. Κάτι που δε θέλει από την πλευρά της η Μέρκελ, η οποία έχει δεσμευτεί έναντι του Κοινοβουλίου της ότι οι εγγυήσεις που θα βάλει η Γερμανία στον EFSF δε θα ξεπεράσουν τα 211 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό είναι ιλιγγιώδες, ειδικά εάν κάνει κανείς την αναγωγή στο σύνολο των 750 δισ. -που βάζουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ- ωστόσο, επαρκεί μόνον εάν ο μηχανισμός κληθεί να στηρίξει μέχρι τέλους την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, οριακά ίσως και την Ισπανία. Στο στόχαστρο των αγορών όμως έχουν βρεθεί μετά τις 21 Ιουλίου και η Ιταλία, η Γαλλία, τρεις ντουζίνες «συστημικές» τράπεζες -μεταξύ των οποίων ακόμη και γερμανικές. Αρα, τα λεφτά δε φτάνουν.
Το κόλπο της μόχλευσης
Οι αντοχές των Ευρωπαίων φορολογούμενων, όμως, είναι περιορισμένες, οπότε τα οικονομικά επιτελεία της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Κομισιόν σπαζοκεφαλιάζουν για το πώς θα αβγατίσουν τους πόρους του EFSF χωρίς να βάλουν ακόμη πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη των δημόσιων ταμείων. Η «μαγική» συνταγή είναι η μόχλευση, άλλη μια οικονομική αλχημεία, από αυτές που έφτασαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στο σημερινό εκρηκτικό του χάλι. Κάθε επιτελείο αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη μόχλευση. Οι Γάλλοι θα ήθελαν το EFSF να λειτουργήσει περίπου ως τράπεζα, χρησιμοποιώντας το κύρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και να μπορεί να δανείζεται πολλαπλάσια ποσά από τα ίδια κεφάλαιά του, ώστε να δανείζει και χώρες που δεν μπορούν να βγουν στις αγορές -όπως εν προκειμένω η Ελλάδα- και τράπεζες με έκθεση στο χρέος των κλυδωνιζόμενων χωρών. Οι Γερμανοί, πάλι, θέλουν να μείνει εντελώς έξω από το παιχνίδι η ΕΚΤ -και να επιστρέψει στο θεσμικό ρόλο της, που είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών και του νομίσματος- και να λειτουργήσει το EFSF περίπου ως ασφαλιστικός οργανισμός. Το σκεπτικό είναι να εγγυάται ένα μέρος από την ονομαστική αξία των ομολόγων των κλυδωνιζόμενων χωρών, ώστε αυτά να γίνονται πιο ελκυστικά για τους δυνάμει επενδυτές. Ανάλογα με το ποσοστό της εγγύησης, αβγατίζουν και οι πόροι του EFSF. Για το 20%, για παράδειγμα, το ένα ευρώ του ταμείου μπορεί να γίνει πέντε.
Οι σύμβουλοι γάμου
Βραχυπρόθεσμα αυτά τα δύο «αγκάθια» πρέπει να ξεπεράσουν οι Μέρκελ και Σαρκοζί. Μακροπρόθεσμα, υπάρχουν όμως κι άλλα προβλήματα, αλλά δεν είναι της ώρας. Στην άμεση κόντρα του ζεύγους προσπαθούν να παίξουν το ρόλο του συμβούλου γάμου ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπέι -που αποδεικνύεται αποτελεσματικότερος απ’ όσο φαίνεται- ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Ολι Ρεν, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο, και μισή ντουζίνα κεντρικοί τραπεζίτες. Το αν θα καταφέρουν μέχρι την Τετάρτη να πείσουν το ζεύγος σε εκατέρωθεν συμβιβασμούς είναι ακόμη ανοιχτό. Οπως είναι ανοιχτό το αν ο όποιος συμβιβασμός θα έχει και το ποθούμενο αποτέλεσμα. Τι να την κάνεις την επιτυχημένη εγχείρηση, εάν στο μεταξύ ο ασθενής πεθάνει; Και στο ρόλο του ασθενή δεν είναι μόνον η Ελλάδα και οι πολίτες της, είναι ολόκληρη η ευρωζώνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου